Blog

Thị trường trăm tỷ USD

Đây là khởi nghiệp của hãng thực phẩm Shiok Meats, do các nhà khoa học Sandhya Sriram và Ka Yi Ling phát triển tôm và hải sản dựa trên tế bào gốc, như một phần của cuộc cách mạng toàn cầu mới trong sản xuất protein.

Nông nghiệp tế bào hiện đang được coi là tương lai của nền thực phẩm, khi các ngành công nghiệp đều tìm cách giảm bớt sự phụ thuộc vào nền nông nghiệp truyền thống. “Xu thế ngày càng nhiều doanh nghiệp thủy sản sử dụng thực vật để sản xuất hải sản nhân tạo, trong khi chúng tôi thì sử dụng tế bào gốc để chế ra hải sản thật sự bởi chúng tôi không ủng hộ các thuật ngữ như ‘nhân tạo’, ‘giả mạo’ hoặc ‘nuôi trồng trong phòng thí nghiệm’”, bà Sriram tiết lộ.

“Sản phẩm tôm bằm đang mở ra thị trường lớn và chúng tôi đang coi đây là ưu tiên bởi tôm nuôi tế bào gốc được chế biến từ ​​nguồn nuôi trong nước, không chứa kháng sinh. Lợi thế lớn tiếp theo là giảm chi phí – một vấn đề mà nhiều người khởi nghiệp trong lĩnh vực thịt nhân tạo đang phải đối mặt.

Theo bà Sriram, sự bền vững chính là một lợi thế lớn của ngành công nghiệp thực phẩm nhưng chưa hết nó còn sạch, không có kháng sinh, kim loại nặng và hạt nhựa hoặc sự đối xử tàn ác với động vật.

Hiện công ty khởi nghiệp này đang đặt mục tiêu bắt đầu bán sản phẩm đầu tiên là bánh bao nhân tôm tế bào gốc tại Singapore vào cuối năm sau và sẽ mở rộng thị trường sang Hồng Kông, Ấn Độ và Úc.

Bà Sriram cho biết, hiện chi phí để sản xuất ra 1 kg tôm hết 5.000 USD nhưng với sự đầu tư nghiên cứu và phát triển sâu hơn nữa, công ty đặt mục tiêu sẽ giảm chi phí xuống còn 50 USD.

Đến nay Shiok Meats không phải là công ty duy nhất phát triển protein thay thế, lĩnh vực mà các nhà phân tích thuộc ngân hàng đầu tư Barclays dự đoán có trị giá 140 tỷ USD vào năm 2029.

Trước đó đã xuất hiện các sản phẩm thịt chay của các hãng Beyond Meat, Omnimeat và Impossible Foods được bày bán ở nhiều nơi trên thế giới. Sự gia tăng của các sản phẩm thịt chay thời gian qua phần nào phản ánh mối quan tâm của người tiêu dùng về sức khỏe trước cảnh báo về tiêu thụ thịt đỏ có nguy cơ mắc các bệnh mỡ máu cao và tim mạch cũng như phá hủy môi trường do chăn nuôi quá mức.

Hiện nông nghiệp tế bào đang thu hút sự quan tâm rất lớn trên toàn thế giới. Tiêu biểu là nhiều công ty tên tuổi nhảy vào như BlueNalu ở California (Mỹ) đang tiến hành nuôi cá philê từ tế bào hay hãng Avant Meats ở Hồng Kông đang tiến hành nghiên cứu các sản phẩm protein cá và hải sản dựa trên công nghệ này để ương nuôi cá dìa để lấy bong bóng, nguyên liệu để chế biến các món đặc sản trong ẩm thực Trung Hoa.

Israel vẫn được coi là quốc gia tiên phong trong cuộc cách mạng thịt sạch với bốn công ty khởi nghiệp đình đám gồm SuperMeat, Future Meat Technologies, Aleph Farms và BioFood Systems hiện cũng đang nỗ lực chạy đua nhằm tạo ra nguồn thịt của tương lai.

Cuộc cách mạng mới

Ông David Baker, phó giáo sư khoa Sinh học của Đại học Hồng Kông cho biết, nông nghiệp tế bào hiện là ngành rất thú vị và có tiềm năng tạo ra cuộc cách mạng hóa trong sản xuất thực phẩm. Ngoài các ưu thế như đã nêu ở trên, nông nghiệp tế bào không nhữn góp phần phục hồi môi trường qua việc giảm sử dụng đất cũng như hóa chất trong sản xuất mà còn có thể phục hồi môi trường tự nhiên và tái tạo, cân bằng hệ sinh thái, cải thiện sức khỏe con người.

Theo Tổ chức Lương nông của Liên Hợp Quốc (FAO), ngành công nghiệp thực phẩm dựa vào công nghệ tế bào có khả năng phá vỡ ngành công nghiệp nuôi trồng thủy hải sản truyền thống hiện nay. Nó có thể tạo ra khoảng 135 tỷ USD doanh thu xuất khẩu hằng năm, cung cấp việc làm hoặc thu nhập cho khoảng 1/10 người và là chiếm giữ 17% nguồn cung của tất cả các loại protein động vật trên toàn thế giới.

Tính toán của FAO, dân số thế giới sẽ tăng lên gần 10 tỷ người vào năm 2050 sẽ gây ra một áp lực rất lớn cho các đại dương và nguồn hải sản hoang dã bởi theo Quỹ Bảo tồn Thiên nhiên thế giới (WWF), khoảng 90% các nghề cá thương mại hiện nay đang bị khai thác quá mức khiến môi trường bị đe dọa.

Ông Baker nói: “Ngành công nghiệp thủy sản phụ thuộc vào đánh bắt được kiểm soát kém đã dẫn đến sự suy giảm nghiêm trọng về nguồn lợi thủy sản cùng với những quan ngại về nạn cướp biển, xung đột ngư trường và lao động cưỡng bức, buôn người trá hình trong ngành thủy sản cũng cần phải được xem xét”.

Hồi năm 2017, Trung tâm Nghiên cứu lâm nghiệp quốc tế có trụ sở tại Jakarta (Indonesia) đã công bố một nghiên cứu cho thấy, phí tổn môi trường khổng lồ từ ngành công nghiệp nuôi tôm. Tổ chức phi lợi nhuận này đã dành 7 năm để nghiên cứu các khu rừng ngập mặn từ Đông Nam Á đến Trung Mỹ và đưa ra kết luận: Quá trình tạo ra một kg tôm nuôi phát thải ra một lượng khí thải nhà kính cao gần gấp bốn lần một kg thịt bò.

WWF cũng cho biết, hệ sinh thái rừng ngập mặn có tầm quan trọng về sinh thái và kinh tế khi nó cung cấp sinh kế cho khoảng 100 triệu người dân trên thế giới. Nó giúp duy trì hệ sinh vật biển và động vật có vú trên cạn, bảo vệ bờ biển khỏi bão tố và còn giúp làm chậm quá trình biến đổi khí hậu bằng cách hấp thụ carbon dioxide, khí nhà kính chính từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch.

Ông Baker cho biết, chính những tác động tiêu cực của nông nghiệp thâm canh và nghề cá hiện đại đã thôi thúc nông nghiệp tế bào trở thành một sự thay thế hấp dẫn. Hơn nữa xu thế là người tiêu dùng trong tương lai sẽ ngày càng chú ý và quan tâm đến việc phải biết rõ nguồn gốc xuất xứ cũng như điều kiện sản xuất ra các nguồn thực phẩm mà họ sử dụng được làm ra như thế nào.

Một số người nuôi tôm thẻ trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa cho hay, hiện giá tôm loại 100 con/kg được thương lái thu mua dao động từ 80 – 82 ngàn đ/kg. Với giá này họ nuôi thua lỗ hoặc không có lãi, bởi chi phí đầu tư nuôi tôm từ thức ăn, tiền điện… đều tăng cao, tương ứng giá thành từ 70 – 80 ngàn đ/kg.

Thế nhưng tại cơ sở nuôi tôm thẻ chân trắng của anh Lê Minh Chính, tại thôn Hang Dơi, xã Ninh Phú (TX Ninh Hòa) vẫn có lãi.

“Với giá tôm 80 ngàn đ/kg như hiện nay, sau khi trừ chi phí tôi lãi khoảng 20 ngàn đ/kg, tức 20 triệu đ/tấn”, anh Chính khẳng định và cho biết, sở dĩ có lãi là nhờ anh áp dụng mô hình nuôi tôm 3 giai đoạn, nên giá thành chỉ mất khoảng 60 ngàn đồng đã nuôi tôm đạt 100 con/kg. Tuy nhiên anh Chính không xuất tôm loại 100 con/kg, mà nuôi về size lớn hơn để có lời hơn.

Cụ thể, hiện mô hình của anh Chính nuôi tôm khoảng 80 ngày đạt 70 con/kg. Còn nuôi thêm đến 90 ngày tôm được 50 con/kg. Với loại tôm 50 con/kg, anh Chính bán giá từ 130 – 140 ngàn đ/kg (tôm sống), sau khi trừ chi phí lãi từ 30-40 triệu đ/tấn.

“Hiện vụ 1/2020, tôi thả 7 ao (1.600m2/ao), với tổng sản lượng ước đạt khoảng 40 tấn. Trong đó 2 ao đã nuôi tôm về size 50 con/kg và đã xuất bán được 7/9 tấn tôm sống, chủ yếu tiêu thụ nội địa với giá từ 130 – 140 ngàn đ/kg”, anh Chính nói.

Theo anh Chính, mô hình nuôi tôm 3 giai đoạn, kết hợp công nghệ Semi Biofloc, anh đã triển khai thành công từ nhiều năm nay. Mô hình này kiểm soát được dịch bệnh trên tôm như đốm trắng, hoại tử gan tụy cấp, kể cả tránh được nấm đồng tiền tiết ra độc tố dẫn đến tôm mắc bệnh đường ruột.

“Nuôi tôm trong một ao trong thời gian dài dễ sinh ra nấm đồng tiền. Nấm này không gây cho tôm chết hàng loạt, nhưng nuôi khó đưa về size lớn. Việc nuôi tôm 3 giai đoạn giúp tôi phát hiện sớm nấm đồng tiền thông qua kiểm tra nhá thả trong ao nuôi. Từ đó, kịp thời chuyển tôm nuôi sang ao nuôi khác nên tôm không bị ảnh hưởng”, anh Chính chia sẻ.

Theo tìm hiểu chúng tôi, để áp dụng mô hình này, tất cả ao nuôi của anh Chính đều lót bạt, kết hợp hệ thống xi phông tự động, hệ thống sục khí, máy cho ăn tự động, máy phát điện. Bên cạnh đó, anh Chính còn đầu tư hệ thống thu gom chất thải và hệ thống xử lý nước cấp bù phục vụ trong nuôi tôm.

Ngoài hệ thống công trình ao nuôi, anh Chính còn đầu tư các khu nuôi cây vi sinh dùng hỗn hợp men vi sinh ủ với mật rỉ đường…tạo Biofloc trong thùng phuy để đưa xuống ao nuôi theo định kỳ.

Và, để nuôi  “cuốn chiếu” 3 vụ/năm, anh Chính áp dụng nuôi 3 giai đoạn (hay 3 pha). Giai đoạn 1, anh Chính nuôi ương tôm giống trên bể nổi, có đường kính 12- 15m, cao 1,2m, chứa khoảng 150 m3 nước và ương khoảng 50 vạn giống.

Sau thời gian ương từ 15-20 ngày, anh Chính chuyển sang giai đoạn 2. Tức là, toàn bộ tôm ương được chuyển xuống ao nuôi ngoài trời, áp dụng nuôi theo công nghệ Semi Biofloc. Thời gian nuôi giai đoạn 2 khoảng 30 ngày, khi đó tôm đạt kích cỡ 200 con/kg, mật độ 500 con/m2 rồi chuyển sang giai đoạn 3.

Ở giai đoạn này, mật độ nuôi được giảm xuống nửa, tức là mỗi ao chỉ thả từ 250-300 con/m2. Sau đó được anh Chính nuôi tôm đến khi đạt kích cỡ mong muốn thì thu hoạch.

Hiện anh Chính có 15 ao nuôi, trung bình 1.600 m2/ao, cho thu hoạch từ 4-5 tấn/vụ, tức khoảng 40-50 tấn/vụ. Với giá bán trung bình từ 130 -140 nghìn đồng/kg, sau khi trừ chi phí còn lãi hàng tỷ đồng/năm. Đây là một trong những mô hình hiệu quả và bền vững nhất tỉnh Khánh Hòa. Hiện công nghệ này được anh Chính chuyển giao cho rất nhiều người nuôi trên toàn quốc.