Blog

Hiện nay chỉ có 30-50% tỷ lệ các đơn hàng vẫn tiến hành giao cho khách đúng tiến độ, trong khi đó tỷ lệ các đơn hàng bị khách yêu cầu dừng là 20-40%, yêu cầu hủy là 20-30%.

Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, theo kết quả khảo sát các doanh nghiệp hội viên của VASEP, do tác động của dịch Covid-19, đặc biệt trong giai đoạn hai tuần đầu tháng 3/2020, hoạt động sản xuất, kinh doanh và xuất khẩu của các doanh nghiệp thủy sản đang bị ảnh hưởng ngày càng nghiêm trọng.

Nhiều doanh nghiệp đưa ra nhận định rằng, tháng 1/2020 mới là thời điểm bắt đầu cho giai đoạn ách tắc trong hoạt động thương mại thủy sản. Từ tháng 3 này khi dịch bệnh tăng tốc và lan tỏa ở mức độ chóng mặt sẽ kéo theo những hệ quả nặng nề ngày càng trầm trọng hơn.

Trước tình hình này, chúng tôi có cuộc trao đổi với ông Trương Đình Hòe – Tổng thư ký Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) để hiểu rõ tác động của dịch bệnh Covid-19 tới hoạt động của các doanh nghiệp và ngành thủy sản.

Ảnh minh họa.

PV: Dịch Covid-19 diễn biến ngày càng phức tạp và ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất cũng như hoạt động tiêu thụ, giá cả nhiều ngành, trong đó có ngành thủy sản. Phía Hiệp hội đánh giá dịch Covid-19 sẽ tác động như thế nào đến ngành thủy sản trong thời gian tới thưa ông?

Ông Trương Đình Hoè: Dịch covid-19 đã lây lan và ảnh hưởng đến 209 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới, nó đã ảnh hưởng đến đời sống, sinh hoạt và nền kinh tế thế giới. Đặc biệt dịch đã bùng phát mạnh tại các quốc gia như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Châu Âu và Mỹ,… đây là cũng là những thị trường lớn và trọng điểm của xuất khẩu thủy sản Việt Nam. Vì vậy ngành xuất khẩu thủy sản Việt Nam đã bị những ảnh hưởng rõ rệt, ước tính xuất khẩu thủy sản riêng trong tháng 3/2020 chỉ đạt 549 triệu USD, giảm gần 20% so với cùng kỳ năm ngoái.

Xuất khẩu thủy sản Việt Nam 3 tháng đầu năm 2020 ước đạt trên 1,5 tỷ USD, giảm 14% so với cùng kỳ, trong đó tại các thị trường trọng điểm đều giảm mạnh, lần lượt là: Châu Âu giảm sâu nhất (-40%), Trung Quốc giảm 25%, Hàn Quốc giảm 24% và Nhật Bản giảm 19%, riêng tại thị trường Mỹ do dịch Covid-19 bùng phát trễ hơn các thị trường khác nên kim ngạch xuất khẩu sang thị trường này giảm tương đối nhẹ hơn -8,6% và tạm thời các sản phẩm thủy sản Việt Nam vẫn giữ được thị phần tại phân khúc bán lẻ.

Tuy nhiên với diễn biến dịch bệnh còn đang phức tạp tại Việt Nam cũng như các nước trên thế giới, do vậy trong vài tháng tới đây tình hình xuất khẩu thủy sản Việt Nam dự đoán sẽ còn tiếp tục giảm. Doanh nghiệp vẫn chưa thể thoát khỏi tình trạng xuất khẩu sụt giảm, bị hoãn hoặc hủy các đơn hàng, vận tải hàng hóa khó khăn, việc thanh toán không thuận lợi, sẽ có nhiều doanh nghiệp (đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ) sẽ không thể trụ nổi.

PV: Dịch bệnh Covid-19 sẽ ảnh hưởng như thế nào đến mục tiêu xuất khẩu ngành thủy sản năm nay thưa ông?

Ông Trương Đình Hoè: Như đã nói, dịch bệnh còn diễn biến phức tạp thì tình hình xuất khẩu thủy sản Việt Nam trong thời gian tới sẽ còn tiếp tục sụt giảm. Do đó với kế hoạch xuất khẩu đạt 9 tỷ USD trong năm 2020 cũng sẽ bị ảnh hưởng.

Theo kết quả khảo sát từ các doanh nghiệp, hiện nay chỉ có 30-50% tỷ lệ các đơn hàng vẫn tiến hành giao cho khách đúng tiến độ, trong đó tỷ lệ các đơn hàng bị khách yêu cầu dừng là 20-40%, yêu cầu hủy là 20-30%, và các thị trường có tỷ lệ khách hàng yêu cầu hoãn giao hàng hoặc hủy đơn hàng thường là: Trung Quốc, Châu Âu và Hàn Quốc.,.. Đặc biệt tại thị trường EU chủ yếu các đơn hàng tôm bị yêu cầu hoãn hoặc hủy, sản phẩm cá tra ít bị ảnh hưởng một phần do giá cả rẻ hơn và chủ yếu bán cho các hệ thống siêu thị.

PV: Để giảm bớt những tác động tiêu cực của dịch bệnh Covid-19, phía Hiệp hội có khuyến cáo gì với doanh nghiệp hay không?

Ông Trương Đình Hoè: Những tác động bởi dịch Covid-19 đối với tình hình xuất khẩu thủy sản là không thể tránh khỏi và các doanh nghiệp sẽ bị ảnh hưởng nặng nề nếu tình hình dịch bệnh không thể được kiểm soát tốt. Tuy nhiên trong tình hình hiện nay các doanh nghiệp hoàn toàn bị động, cách tốt nhất là doanh nghiệp phải tự tổ chức lại (từ kế hoạch sản xuất, lao động, thị trường xuất khẩu…) để giảm chi phí và tiếp tục hoạt động sản xuất của doanh nghiệp, cố gắng duy trì các hoạt động sản xuất của nhà máy nhằm tiếp tục đáp ứng các đơn hàng đúng theo tiến độ.

Phía VASEP vẫn thường xuyên tập hợp ý kiến doanh nghiệp về những khó khăn vướng mắc do ảnh hưởng của Covid-19 để có thể đề xuất lên Chính phủ những giải pháp kịp thời nhằm hỗ trợ cho các doanh nghiệp có thể vượt qua được giai đoạn khủng hoảng này.

PV: Ông dự báo bức tranh của ngành thủy sản năm nay thế nào: Về kết quả kinh doanh của doanh nghiệp, về tình hình sản xuất, xuất khẩu và tiêu thụ trong nước?

Ông Trương Đình Hoè: Trong tình hình dịch bệnh Covid-19 chưa được kiểm soát tốt tại các nước lớn cũng là thị trường lớn của xuất khẩu thủy sản thì trong năm 2020 dự đoán tất cả các ngành nghề không lạc quan cho lắm, trong đó có ngành thủy sản. Dù cho dịch bệnh có thể được kiểm soát tốt trong cuối quý II/2020 thì các thị trường cũng cần có thời gian để hồi phục trở lại. Người dân cũng cần phải ổn định lại đời sống của họ, mặc dù nói thực phẩm là cần thiết nhưng lúc này người tiêu dùng sẽ cân nhắc hơn và những sản phẩm giá rẻ sẽ có cơ hội mở rộng thị phần tiêu thụ.

Nhìn chung trong năm 2020 này, các doanh nghiệp chỉ có thể duy trì hoạt động sản xuất và xuất khẩu cầm chừng, các doanh nghiệp vừa và nhỏ sẽ khó khăn hơn nếu dịch bệnh còn kéo dài thêm vài tháng nữa. Đối với thị trường nội địa cũng không dễ dàng khi có rất nhiều doanh nghiệp tạm thời đóng cửa, ngưng hoạt động hoặc chỉ hoạt động duy trì, tình trạng công nhân bị mất việc, giảm lương,…do đó tình hình tiêu dùng trong nước cũng sẽ sụt giảm đáng kể.

Với hy vọng đến cuối quý II/2020 toàn thế giới có thể kiểm soát tốt dịch bệnh, không còn lây lan, để các thị trường có thời gian hồi phục trở lại và hy vọng ngành thủy sản Việt Nam có thể dần khôi phục trở lại vào những tháng cuối năm.

Quỳnh Anh

Theo Nhịp sống kinh tế

Bất kỳ ai đã từng nuôi tôm cũng đều biết rằng, bệnh đốm trắng có thể xóa sạch một trang trại trong vòng ba ngày. Tôm có thể vẫn khỏe mạnh, ăn bình thường nhưng sau đó thì nhanh chóng chết tất cả chỉ trong ba ngày. Những đợt dịch virus đốm trắng sau này có thể không nghiêm trọng về tỷ lệ chết, nhưng điều này không có nhiều ý nghĩa vì tôm vẫn chết với tỷ lệ lớn ở bất kỳ kích cỡ nào.

Vậy người nuôi có thể làm được những gì? Đầu tiên chúng ta cần xem xét một số thông tin sau đây:

1. Cần ghi nhớ rằng, các trang trại nuôi tôm không phải là môi trường tự nhiên.Trong tự nhiên, tôm không sống trong các ao nuôi với mật độ cao và ăn thức ăn viên, chúng có môi trường sống cực kỳ “sang trọng” và mật độ rất thấp. Trong các ao nuôi mật độ rất thấp (chẳng hạn như môi trường nuôi quảng canh – người dịch), đốm trắng gần như không hiện diện bất chấp các biện pháp an toàn sinh học có được đảm bảo hay không. Nuôi với mật độ cao là nguyên nhân gây nên “stress” và điều này có lợi cho virus đốm trắng phát triển mạnh trong môi trường ao, sự lây lan cũng nhanh chóng hơn bởi mật độ nuôi cao hơn so với điều kiện sống trong tự nhiên, chẳng hạn những con tôm bị nhiễm bệnh trở nên yếu đi hoặc chết sẽ dễ dàng bị những con mạnh khỏe hơn ăn thịt.
2. Virus đốm trắng có thể tồn tại và phát triển trong nhiều loại sinh vật khác nhau (từ hàng chục đến hàng trăm loại sinh vật). Các sinh vật này có thể là những động vật, ở đó virus đốm trắng có thể sống, nhân lên nhiều lần nhưng không làm cho vật chủ chết, chúng “thải” virus ra môi trường. Một số loài sinh vật khác có thể chết vì đốm trắng (chẳng hạn như cua, còng và các loài tôm khác). Những sinh vật bị nhiễm WSSV này – như đã nói ở trên – dễ dàng bị tiêu diệt bởi những con mạnh khỏe hơn và tôm nuôi trong ao qua đó tạo điều kiện tốt cho sự lây lan trong đàn.
3. Virus có cấu trúc di truyền plasmid (vật chất di truyền DNA nằm trong tế bào chất, thay vì nằm trong nhân – người dịch). Điều này có nghĩa là sẽ có nhiều biến thể khác nhau của virus có thể gây bệnh và lây nhiễm trong một đợt dịch. Có sự tồn tại của một áp lực chọn lọc mạnh mẽ giữa các biến thể này nhằm chống lại các biến thể virus có khả năng tiêu diệt tôm nuôi (vật chủ) quá nhanh. Điều này đã được quan sát và công nhận với nhiều loại bệnh khác nhau, không chỉ riêng với bệnh đốm trắng. Khi một tác nhân gây bệnh quá mạnh, chúng có xu hướng tự tiêu diệt. “Chiến lược dài hạn và tốt nhất”của mầm bệnh cho sự tồn tại của chính chúng là không tiêu diệt hoàn toàn vật chủ.
4. Tôm nuôi không phải chỉ bị tiêu diệt bởi mầm bệnh đốm trắng đơn lẻ. Tôm nuôi rất nhạy cảm với các loại mầm bệnh khác nhau đặc biệt trong điều kiện bị “stress” và virus đốm trắng có thể phối hợp hoạt động với vi khuẩn, nấm, protozoa và các loại virus khác để gây bệnh chẳng hạn như cách chúng tạo ra các chất độc để tiêu diệt tôm nuôi.

Một số nguyên lý cơ bản về an toàn sinh học đã được phát triển để ngăn ngừa và giảm thiểu tác động của virus đốm trắng, chẳng hạn như:

1. Lọc, khử trùng nước trước khi đưa vào ao nuôi để đảm bảo sạch virus gây bệnh và không có các vật chủ mang mầm bệnh.
2. Làm hàng rào ngăn chặn cua, còng (một dạng vật chủ mang mầm bệnh) xâm nhập vào ao nuôi.
3. Thả giống sạch bệnh (SPF) vì tôm giống SPF thì không mang mầm bệnh virus.
4. Khử trùng dụng cụ và hạn chế dùng chung vật dụng giữa các ao. Khử trùng xe cộ ra vào trang trại …
5. Làm lưới chống chim vì chim có thể di chuyển từ ao này sang ao khác và có thể mang theo những con tôm bị bệnh mà chúng tiêu thụ dở dang.

Trên đây là những bước cơ bản của một thủ tục an toàn sinh học, tuy nhiên vấn đề đặt ra là vì sao biện pháp an toàn sinh học này không phải lúc nào cũng mang lại hiệu quả, và tôm nuôi vẫn cứ bùng phát bệnh đốm trắng. Theo tác giả, có ba nguyên nhân chính sau đây:

1. Đầu tiên, các nguyên tắc về khử trùng không được thực hiện đủ mạnh hoặc không đúng cách. Chlorine là chất khử trùng được sử dụng rộng rãi và phổ biến. Tuy nhiên, sai lầm của chúng ta là không đánh giá đầy đủ tác dụng của nó. Chlorine dễ dàng phản ứng với vật chất hữu cơ trong ao nuôi và qua đó làm suy giảm tác dụng của chúng. Sử dụng chlorine trong ao không lót bạt có thể diệt phần lớn virus trong môi trường nước nhưng “bể nước chứa virus” này không phải là mối nguy lớn nhất. Trong các ao lót bạt, hiệu quả chlorine có tăng lên, tuy nhiên tại nhiều ao, bạt lại không còn tốt hoặc không đạt chất lượng cần thiết dẫn đến việc “khuếch tán” các mầm bệnh vào bên dưới lớp bạt, điều này vô tình làm cho bên dưới lớp bạt trở thành một “bể chứa mầm bệnh” vĩnh viễn. Một số loại thuốc trừ sâu được sử dụng với niềm tin là có thể loại bỏ các vật chủ trung gian mang mầm bệnh, tuy nhiên thực tế chúng chỉ có khả năng loại bỏ bớt phần nào đó quần thể vật chủ này và hoàn toàn không thể tiêu diệt được trứng hoặc bào tử của chúng trong trầm tích ao hồ, thậm chí ngay cả trong môi trường nước.
2. Giống sạch bệnh SPF có thể thực sự không phải là sạch bệnh. Có nhiều nguyên tắc nghiêm ngặt cần được thực hiện để tạo ra một đàn giống SPF bao gồm việc kiểm dịch và giám sát chặt chẽ đàn tôm bố mẹ. Có những bằng chứng cho thấy rằng, mầm bệnh đốm trắng có thể không hoạt động trong những con tôm mang mầm bệnh và kết quả PCR là âm tính, nhưng chúng có thể bộc phát tại một thời điểm thuận lợi ngay sau đó. Tôm giống được sản xuất trong một hệ thống mở có nguy cơ mang mầm bệnh rất cao và không phải là sạch bệnh.
3. Một số sản phẩm được quảng cáo là có khả năng tiêu diệt virus đốm trắng nhưng thực tế thì không phải như vậy và người nuôi phải trả giá đắt cho những quảng cáo kiểu như vậy.

Vậy người nuôi cần phải làm gì?

1. Phải thả giống thực sự sạch bệnh, và chúng phải được sản xuất từ từ những con tôm bố mẹ sạch bệnh trong hệ thống kín, quản lý và giám sát nghiêm ngặt. Những trang trại sản xuất như thế này phải tách biệt và không nằm gần vùng nuôi. Các thủ tục về an toàn sinh học cho trại giống phải phù hợp và trại giống nên tiêu hủy những con tôm yếu, tôm bệnh thay vì cố gắng làm giảm tỷ lệ chết của chúng.
2. Xây dựng qui tắc khử trùng đặc thù riêng cho trang trại của bạn mà không cần phải bám sát những ứng dụng cơ bản, chẳng hạn cần phải loại bỏ lớp đất bề mặt ao nuôi, phơi ao kỹ trước khi lấy nước từng phần sau đó, sử dụng thuốc sát trùng với liều cực cao, gia cố bạt sau mỗi vụ nuôi hoặc sử dụng bạt thật sự có chất lượng.
3. Làm giảm sự xâm nhập của virus vào ao nuôi(chẳng hạn như xây dựng một hàng rào an toàn sinh học ở mức cao trong trang trại của mình – người dịch), điều này cũng có thể giúp làm giảm độc lực của mầm bệnh.
4. Lưu ý đến việc nuôi ghép với cá, vì cá có thể ăn tôm bệnh, tôm chết ngay và như thế chúng sẽ ngăn chặn việc lây lan bệnh trong bầy đàn.
5. Thả nuôi với mật độ vừa phải, phù hợp với năng lực hệ thống của bạn. Bạn có thể thả ít tôm hơn nhưng bạn sẽ có tỷ lệ sống tốt hơn và thu hoạch tôm với kích cỡ lớn hơn

      Nguồn: http://www.aqua-in-tech.com/newman-publications.html

     Dịch bởi: KS NGUYỄN THÀNH QUANG THUẬN – VPAS JSC

Tại huyện Đông Hòa, vùng nuôi tôm lớn nhất tỉnh Phú Yên, đến thời điểm này, đa số các hộ nuôi đã thả xong tôm giống cho vụ nuôi mới.