Blog

Đây là 2 mô hình sinh thái, bền vững, phù hợp với trình độ canh tác và nguồn vốn  đầu tư của đa số nông dân.

Mô hình nuôi kết hợp tôm – cua – cá

Năm 2019, diện tích thả cua kết hợp với tôm sú tại huyện Phước Long là 13.300 ha. Theo đó, mùa vụ sản xuất và mật độ thả như sau: Tôm sú thả 03 vụ/năm, mật độ 2 – 3 con/m²; Cua thả 01 vụ/năm từ tháng 1- 6, mật độ thả 1-2 con/20m²; Cá thả 01 vụ/năm từ tháng 6 đến tháng 12, mật độ thả 0,5 – 1 con/20m².

Mô hình cho năng suất như sau:

Tôm đạt năng suất đạt từ 140 – 150 kg/ha/vụ, lãi từ 10 – 30 triệu đồng/ha/vụ

Cua đạt năng suất 100 – 120 kg/ha/năm, lãi từ 10 – 20 triệu đồng/ha/năm

Cá đạt năng suất 800 – 1.000 kg/ha/năm, lãi từ 7 – 10 triệu đồng/ha/năm

Riêng năm 2019 có trên 90% số hộ thành công. Đây cũng là mô hình sản xuất chi phí đầu tư thấp, phù hợp với điều kiện canh tác của đa số nông dân có ít vốn sản xuất. Các đối tượng nuôi ghép hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình sinh trưởng và phát triển, thu được nhiều sản phẩm trên cùng diện tích, dễ tiêu thụ sản phẩm và hạn chế được rủi ro.

Điển hình thành công với mô hình này là ông Ngô Minh Kỷ ở ấp 1 B, xã Phong Thạnh Tây A. Ông Kỷ là một trong những hộ đầu tiên nuôi cua kết hợp với tôm sú ở huyện Phước Long. Với diện tích 02 ha, mỗi năm ông thu trên 130 triệu đồng, trừ chi phí ông lãi trên 90 chục triệu đồng. Không chỉ ông Kỷ còn rất nhiều hộ trên địa bàn huyện Phước Long khá lên nhờ mô hình tôm – cua – cá.

Tuy nhiên muốn cho mô hình tôm – cua – cá phát triển và đạt hiệu quả cao thì bà con phải chú ý một số điểm sau: công trình nuôi phải đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật; mật độ thả ghép thích hợp (ví dụ: tôm 20.000 con, cua 1.000 con, cá: 10.000 con tính cho 1 ha/vụ), đối với tôm thì thả định kỳ 30-60 ngày/lần, cua và cá rô phi thả 1 lần/năm. Ngoài ra, để góp phần tăng hiệu quả và hướng đến sự bền vững của mô hình, bà con nên trồng cỏ lông tượng (năng tượng) hoặc các loài cây có giá trị kinh tế sống được trên đất tôm, chiếm khoảng 30% diện tích nuôi vừa làm nơi cho cua trú ẩn, vừa giúp cải thiện được đáy ao. Không sử dụng thuốc bảo vệ thực thực vật, thuốc cấm trong nuôi trồng thuỷ sản.

Mô hình nuôi kết hợp tôm – lúa – tôm càng xanh, trồng màu trên bờ liếp vuông tôm

Trong năm 2019, diện tích sạ lúa trên đất tôm của huyện Phước Long là 12.500 ha, thả tôm càng xanh xen với lúa là 7.100 ha. Mô hình này được thực hiện nhiều ở các xã: Vĩnh Phú Tây, thị trấn Phước Long, Phước Long và một phần xã Phong Thạnh Tây A.

Ưu điểm của mô hình này là sản xuất ngắt vụ nên hạn chế được mầm bệnh phát sinh trong ao. Khi sạ lại lúa, lúa sẽ hấp thu các mùn bã hữu cơ trong ao nuôi, các sản phẩm thải của tôm, cá giúp cải tạo lại ao nuôi. Thu hoạch được nhiều loại sản phẩm trên cùng diện tích sản xuất.

Mùa vụ sản xuất của mô hình: từ tháng 1 đến tháng 8 thả 2 vụ tôm sú, tháng 8 chuẩn bị sạ lúa kết hợp thả tôm càng xanh, trồng màu trên bờ liếp vuông tôm.

Mật độ thả nuôi: tôm sú (2 – 3 con/m²), tôm càng xanh từ (1 – 2 con/20 m²), lúa sạ: 7 kg/1.000m².

Năng suất và lợi nhuận: Tôm sú thu 210 – 280 kg/ha (02 vụ), lãi từ 15 – 30 triệu đồng/ha/năm; Lúa bình quân từ  4 – 4,5 tấn/ha, lãi từ 12 – 16 triệu đồng/ha/vụ; Tôm càng xanh từ 100 – 150 kg/ha/vụ, lãi từ 8 – 15 triệu đồng/ha/vụ.

Qua số liệu thống kê, trên địa bàn huyện có khoảng 20 ha trồng màu trên bờ tập trung. Các đối tượng cây trồng cho hiệu quả kinh tế cao như: khổ qua, bắp, bí đỏ, dưa hấu, đu đủ,… Sau khi trừ chi phí sản xuất, mỗi hộ lãi ròng gần 15 triệu đồng/1.000 m2 từ trồng rau trên bờ trong thời gian 3 tháng.

Hiện nay huyện Phước Long đang vận động nông dân bố trí sản xuất theo qui hoạch, đầu tư kỹ thuật, tạo sự phát triển hài hòa, bền vững của mô hình này. Để mô hình phát triển bền vững và đạt hiệu quả cao, bà con phải chú ý một số yêu cầu sau:  Khi bước vào thời vụ thả giống bà con phải tuân theo sự khuyến cáo của ngành chuyên môn, tiến hành cải tạo, thả giống, thu hoạch đồng loạt nhằm đảm bảo thời vụ sản xuất luân canh với lúa; Nên chọn những giống lúa chịu mặn, kháng bệnh, có thời gian sinh trưởng ngắn và cho năng suất cao; Đối với tôm càng xanh nên bố trí thả giống vào khoảng tháng 7 dương lịch, nếu thả tôm càng xanh trễ (vào khoảng tháng 8 – 9), thời gian nuôi ngắn, khi thu hoạch kích cỡ tôm càng xanh không được lớn, bán giá không được cao; Đối với cây màu phải biết nắm bắt thị trường, chọn loại rau màu phù hợp và hiểu biết kỹ thuật chăm sóc đối với từng loại cây trồng.

Hiện nay, tại huyện Phước Long, hai loại mô hình này đang phát triển mạnh mẽ và có sự thành công nhất định. Bà con đã tận dụng tối đa diện tích canh tác kết hợp các đối tượng nuôi có giá trị kinh tế làm tăng hiệu quả sản xuất; đồng thời làm giảm thiểu sự rủi ro do độc canh tôm sú.

Tại Indonesia, hơn một nửa các trang trại nuôi tôm được xây dựng từ đất rừng ngập mặn hiện nay đang bị bỏ hoang, không được sử dụng. Không chỉ phá rừng ngập mặn làm trang trại, các trại nuôi tôm còn bị chỉ trích vì làm giảm chất lượng nước ở các vùng dân cư lân cận khu vực nuôi.

Chính phủ Indonesia đã lên kế hoạch phục hồi lại các trại nuôi trồng thủy sản vừa giúp thúc đẩy sản xuất thủy sản vừa chống lại sự khai phá rừng ngập mặn để nuôi trồng của người dân.

Kế hoạch này nhận được nhiều sự ủng hộ của các chuyên gia thủy sản. Tuy nhiên, họ mong rằng chính phủ sẽ tập tập trung vào tăng sản lượng các trại hiện hữu hơn là mở rộng số lượng trại hoạt động.

Khu nuôi tôm tập trung tại Indonesia thường khai thác từ đất rừng ngập mặn.

Indonesia cho biết dự án hồi phục 300.000 hecta trại nuôi tôm bỏ trống ở Kuta để thúc đẩy ngành thủy sản và làm giảm nạn phá rừng.

Theo chuyên gia cao cấp văn phòng tham mưu của tổng thống Alan Koropitan: “Hơn gấp đôi diện tích trên ở các khu rừng ngập mặn ven biển đã bị tàn phá để làm trại nuôi tôm, nhưng chỉ 40% trại là đi vào sản xuất (dựa theo dữ liệu quốc gia 2018). Chúng ta sẽ hồi phục những vùng bỏ hoang hoặc quản lý kém trong năm năm tới. Và tất nhiên là không thể khai thác thêm đất rừng để mở rộng trại nuôi”.

Ngành thủy sản Indonesia sẽ tăng trưởng mạnh nếu có thể tận dụng được nguồn cơ sở trại nuôi hiện đang không sử dụng trên. Mặc dù là nước xuất khẩu tôm biển đông lạnh lớn nhất thế giới nhưng lại là quốc gia Đông Nam Á tuột lại phía sau các quốc gia láng giềng trong xuất khẩu tôm nước ngọt, tôm tươi, muối và tôm xông khói.

Ao nuôi tôm chính là nguyên nhân chính trong việc phá rừng ngập mặn – một môi trường sống quan trọng của sinh vật biển. Năm 1999, hơn 350.000 ha rừng ngập mặn bị san bằng để dọn đường cho các ao nuôi tôm (theo World Bank năm 2003).

Tổng thống Joko Widodo cũng đã yêu cầu Bộ Thủy sản tiến hành lập một bản đồ về các trại nuôi bỏ hoang nhằm bắt đầu công cuộc khôi phục lại chúng.

Các chuyên gia thủy sản cực kỳ hoan nghênh quyết định này nhưng họ mong muốn chính phủ nên chủ yếu tập trung vào việc tăng cường nuôi tôm trên cùng một diện tích đất và vào số lượng tôm nuôi, chứ không phải là tăng số lượng ao nuôi. Vì theo Susan Herawati – Tổng thư ký Liên minh nhân dân về nghề cá (một tổ chức phi chính phủ), việc cố gắng mở rộng diện tích nuôi tôm không phù hợp với tình trạng nuôi tôm của Indonesia trong lúc này. Điển hình là vùng đất Bumi Dipasena với diện tích 17.000 ha tại Sumatra’s Lampung – đây là trại nuôi tôm lớn nhất Châu Á và cũng có thể lớn nhất thế giới. Việc tăng cường sản xuất ở đây sẽ đáp ứng đầy đủ nhu cầu của thế giới.

Bên cạnh đó các trang trại tôm cũng cần sửa chữa cơ sở hạ tầng, đáp ứng đủ nhu cầu sản xuất như nguồn điện, nước cấp sạch,… Điều này sẽ giúp người nuôi ổn định hơn, có thể tập trung vào công tác sản xuất tốt hơn. Đặc biệt là tạo cơ hội việc làm cho hàng nghìn gia đình sống ở khu vực Bumi Dipasena này.

Indonesia khôi phục các trang trại bỏ hoang để đưa ngành tôm nước này trở lại thời kỳ đỉnh cao.

Đầu tháng 12/2019, Bộ trưởng Thủy sản của Indonesia- Edhy Prabowo đã hứa sẽ phối hợp cùng với các cơ quan chính quyền khác để phục hồi Bumi Dipasena. Một trong các thách thức chủ yếu chính là năng lực sản xuất của các ao tôm và cơ sở hạ tầng phục vụ hiện hữu.

Việc kiểm soát hoạt động của các ao tôm trước đây thuộc về công ty PT Central Proteina Prima tại Jakarta, họ hợp tác cùng các trại nuôi có quy mô nhỏ. Vào những năm 1990, là thời điểm đỉnh của sản xuất, trung bình mỗi ngày thu hoạch lên tới 200 tấn tôm và ước tính thu được doanh thu xuất khẩu mỗi năm là 3 triệu đô. Nhưng công ty này đã bí mật cắt giảm phân nửa khoản vay của ngân hàng cho người nuôi dẫn tới sự suy giảm toàn bộ hoạt động sản xuất.

“Nếu chương trình phục hồi thực sự diễn ra thì nghề nuôi tôm tại Dipasena có thể đạt đỉnh sản xuất một lần nữa, đồng nghĩa chúng ta sẽ trở thành người dẫn đầu sản xuất tôm của thế giới. Đây sẽ là nguồn lợi lớn cho cả người nuôi và đất nước” – Ông Dedi Adhuri, nhà nghiên cứu tại viện khoa học Indonesia cho biết.

Hiện nay, một số người nuôi tôm vẫn đang tiếp tục công việc của họ tại Bumi Dipasena dù lợi nhuận đã bị thu hẹp lại. Họ hi vọng chính phủ thể hiện đúng vai trò của mình trong lúc này.