Tôm sú là một trong những loài nuôi chính ở Đông Nam Á. Tuy nhiên, cũng như những loài thủy sản khác, tôm sú cũng phải gồng mình chống lại những bất lợi do dịch bệnh, thời tiết và nguồn cung giống khó khăn mang lại. Tôm giống là mắc xích đầu tiên cũng như quan trọng nhất trong hệ thống nuôi tôm sú, con giống rất nhạy cảm với những thay đổi dù là nhỏ nhất trong môi trường nước. Từ lâu các trại giống đã biết sử dụng bột tảo hay tảo tươi với chi phí thấp để góp phần thúc đẩy tăng trưởng và khả năng kháng bệnh của ấu trùng tôm. Mặc dù hiệu quả của tảo là không thể chối cãi nhưng chúng cũng có thể gây ảnh hưởng xấu đến chất lượng môi trường nước.

Tảo cùng với sinh vật phù du là nguồn thức ăn ban đầu quý giá cho ấu trùng tôm. Trong đó, vi tảo tươi là một nguồn thức ăn bền vững, cung cấp rất nhiều dinh dưỡng. Ấu trùng tôm có sử dụng tảo cho thấy rõ sự tăng trưởng vượt trội, cải thiện cường độ tiêu hóa, các cơ chế miễn dịch bảo vệ cơ thể cũng được tăng cường ngay cả khi tôm ở những giai đoạn nhỏ nhất.

Một số loài tảo tươi được tôm ưa chuộng hiện nay là Chaetoceros với kích thước nhỏ, vừa cỡ miệng ấu trùng, thúc đẩy tăng trưởng cao, cải thiện tỷ lệ sống sót một cách vượt trội, thành phần dinh dưỡng cao, và dễ nuôi cấy. Thalassiosira, một loài tảo khác chứa hàm lượng dinh dưỡng cao hơn. Ở dạng bột, tảo Spirulina có hàm lượng protein dồi dào đang được sử dụng nhiều nhất trong các trại giống. Nhưng tảo bột không thể thay thế hoàn toàn cho tảo tươi, do vắng mặt các vi sinh vật có lợi. Vi tảo cho tôm giống chứa một lượng vi khuẩn rất lớn, nhưng chưa có báo cáo nào đánh giá mức độ ảnh hưởng của chúng đến ấu trùng tôm. Do vậy nghiên cứu này phân tích sự phong phú cũng như các mặt lợi và hại của các chủng vi khuẩn đối với ấu trùng tôm sú giống, hơn nửa là với môi trường mà tôm đang sinh sống.

Tôm sú giống có cùng kích thước được thu tại một trại giống ở Trung Quốc. Dùng cho nghiên cứu này là hai loài tảo tươi Chaetoceros muelleri và Thalassiosira weissflogii được nuôi cấy tại phòng thí nghiệm cùng với bột tảo Spirulina. Chia số ấu trùng thành 3 nhóm bằng nhau, mỗi nhóm tương ứng với mỗi loài tảo khác nhau. Kí hiệu lần lượt là A (tảo Chaetoceros muelleri), B (tảo Thalassiosira weissflogii) và C (bột tảo Spirulina). Và đương nhiên để kiểm tra sự khác biệt về tác dụng của tảo với tôm thì các chỉ tiêu chất lượng nước và sự chăm sóc hằng ngày với các nhóm là như nhau. Cho ăn tảo kết hợp thức ăn nhân tạo cho ấu trùng từ giai đoạn Zoea đến giai đoạn Postlarvae rồi bắt đầu đánh giá kết quả. Khi tôm tăng lên một giai đoạn đều lấy mẫu nước để kiểm tra các chỉ tiêu và các chủng vi khuẩn có mặt, lấy mẫu tôm để đánh giá sự tỷ lệ tăng trưởng và biến thái hình dạng qua các giai đoạn của ấu trùng. Xét nghiệm DNA và phân tích thống kê để có được kết quả cuối cùng.

Kết quả phân tích chất lượng nước cho thấy nồng độ NH₃ ở nhóm C trong giai đoạn PL là cao nhất . Trong khi đó nồng độ NO₂ lại cao nhất ở nhóm C khi tôm ở giai đoạn Mysis. Và mật độ Vibrio ở nhóm A trong giai đoạn PL là phong phú nhất theo đánh giá. Tỷ lệ biến thái hình dạng, tỷ lệ sống của ấu trùng và hoạt động của các enzyme tiêu hóa ở nhóm A và B cao đáng kể hơn nhóm C ở tất cả các giai đoạn. Sự đa dạng của các chủng vi khuẩn giảm dần từ giai đoạn Zoea đến PL, nhóm C lại có mật độ thấp hơn nhiều so với nhóm A và B.

Hệ vi khuẩn đường ruột rất quan trọng đối với sức khỏe, các quá trình trao đổi chất và khả năng kích hoạt hệ thống miễn dịch của tôm. Việc cho ăn sẽ làm cấu trúc của hệ thống này thay đổi, từ đó tác động trực tiếp đến sức khỏe của tôm. Khi cho ăn có bổ sung tảo tươi cho thấy tỷ lệ sống và tốc độ tăng trưởng của ấu trùng cũng cao hơn hẳn so với khi chỉ cho ăn bột tảo. Do tảo tươi đã làm thay đổi hệ vi sinh vật trong ấu trùng. Còn với bột tảo Spirulina, tỷ lệ sống bắt đầu giảm khi ấu trùng chỉ mới đến giai đoạn Zoea. Hơn nửa là tỷ lệ vi khuẩn trong đường ruột cũng giảm đi rất nhiều, nên khả năng tiêu hóa và chức năng miễn dịch của ấu trùng cũng trở nên suy giảm nghiêm trọng.

Microbacteriaceae, Pseudoalteromonas, Rhodobacteraceae là những loài vi khuẩn phổ biến nhất trên cấu trúc của cả 3 nhóm tảo. Và đã được chứng minh là có lợi cho sự tăng trưởng và phát triển của tôm sú, kích thích hoạt động của các enzyme tiêu hóa trong đường ruột, và cạnh tranh tiêu diệt những vi khuẩn có hại gây bệnh cho tôm.

Vi tảo tươi ngoài tác dụng thúc đẩy tăng trưởng, tăng tỷ lệ sống cho tôm còn được sử dụng như Prebiotic tiềm năng để thúc đẩy sự điều hòa của hệ vi sinh vật đường ruột. Trong khi bột tảo trong quá trình sản xuất đã bị phá hủy thành tế bào nên mất đi tính chất hòa tan trong nước và trở nên nghèo dinh dưỡng hơn rất nhiều so với tảo tươi. Đáng chú ý là do sự thích nghi dần từ chế độ ăn thực vật sang động vật nên hoạt động của các enzyme tiêu hóa ngày càng thấp dần, có thể giải thích là vì không phải tiêu thụ quá nhiều năng lượng để đồng hóa thức ăn nữa. Vi tảo tươi còn được chứng minh là có thể làm sạch nước và ức chế vi khuẩn có hại trong môi trường.

Đối với hầu hết các động vật thủy sản, vi khuẩn bổ sung theo đường tiêu hóa và bên ngoài môi trường đều ảnh hưởng có lợi hoặc có hại đến cấu trúc vi sinh vật trong cơ thể vật chủ. Ở những giai đoạn khác nhau thì ưu thế cũng thuộc về những loài vi khuẩn khác nhau. Tôm sú giai đoạn ấu trùng, Photobacterium chiếm ưu thế, trong khi Vibrio là chủ yếu khi tôm một tháng tuổi trở lên và tỷ lệ Vibrio này này ngày càng tăng theo tuổi của tôm. Ngoài ra ở những môi trường khác nhau thì cấu trúc của cộng đồng vi sinh vật này cũng khác nhau.

Tóm lại nghiên cứu này đã chỉ ra được rằng hai loại tảo T. weissflogii và C. muelleri cải thiện đáng kể tỷ lệ sống và tỷ lệ biến thái hình dạng của ấu trùng. Ngoài ra còn kích thích hoạt động của các enzyme tiêu hóa và sự đa dạng của cộng đồng vi sinh vật trên cơ thể tôm sú. NH₃ và NO₂ cũng giảm độ độc đáng kể khi cho ấu trùng ăn tảo tươi, do đó có thể kết luận hai loại tảo này rất thích hợp cho hệ thống ương nuôi ấu trùng tôm sú. Việc cho ăn các loại tảo khác nhau có thể ảnh hưởng đến sự thay đổi cộng đồng vi sinh vật ở ấu trùng, từ đó ảnh hưởng đến sự phát triển và tình trạng sức khỏe của ấu trùng tôm sú.

Nguyên nhân là do ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19 việc khai thác biển, nhập khẩu bổ sung tôm nguyên liệu rất khó khăn. Bên cạnh đó do xuất khẩu bị hạn chế, giá tôm giảm cộng thêm tình hình hạn, mặn, nắng nóng kéo dài nên người nuôi tôm chậm thả nuôi vụ mới; nguồn tôm giống đạt chất lượng cũng hạn chế khiến năng suất nuôi chưa cao.

Với những khó khăn đó, theo dự báo của Vasep trong nửa cuối năm nguồn cung tôm nguyên liệu sẽ rất hạn chế chỉ đáp ứng được tối đa từ 50-70% nhu cầu chế biến xuất khẩu và tiêu thụ nội địa.

Còn theo báo cáo của Cục Thú y-Bộ NN&PTNT, tình hình dịch bệnh trên tôm cũng đang ở mức đáng lo ngại, trong 4 tháng đầu năm đã có 25.252ha nuôi tôm tại 19 tỉnh, thành bị thiệt hại, tăng 3,86 lần so với cùng kỳ. Trong đó có đến hơn 23.000ha thiệt hại không rỏ nguyên nhân, 1.579ha thiệt hại do bệnh, 638ha bị thiệt hại do biết động thời tiết.

Theo Tổng cục Thủy sản: diện tích thả nuôi tôm đến thời điểm hiện tại đạt hơn 481.000ha bằng 71% kế hoạch năm.

Tuy nhiên, theo ngành chức năng thì việc thả giống chậm lại của người nuôi trong những tháng đầu năm là hợp lý để hạn chế thấp nhất rủi ro, nhưng điều này sẽ gây thiếu hụt nguyên liệu cho các nhà máy trong khoảng 1 – 2 tháng tới.

Qua cân đối cung cầu thị trường tôm nguyên liệu theo nhận định của ông Hồ Quốc Lực-Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Cổ phần Thực phẩm Sao Ta: cho dù dịch bệnh COVID-19 trên thế giới có kéo dài hơn dự kiến thì giá tôm vẫn khá ổn, nếu có giảm cũng sẽ không nhiều, nhưng xu hướng tăng vẫn được đánh giá là nhiều khả năng hơn, bởi vì trong điều kiện khó khăn như hiện nay nguồn cung tôm xuất khẩu sẽ rất hạn chế, giá tăng là hợp lý.

Năm 2020, ngành nông nghiệp đặt mục tiêu thả nuôi 730.000ha tôm, sản lượng dự kiến đạt 830.000 tấn, kim ngạch xuất khẩu đạt 3,5 tỷ USD, tăng 2-3% so với năm 2019.

Tôm càng xanh toàn đực là kỹ thuật đang được áp dụng rộng rãi nhằm cải thiện tốc độ sinh trưởng và kích cỡ thu hoạch. Tuy nhiên nuôi tôm càng xanh toàn đực chỉ phù hợp với diện tích rộng, hình thức nuôi xen canh, quảng canh. Để phát triển nuôi tôm càng xanh có hiệu quả cao hơn, các nhà khoa học Israel đã nghĩ đến hướng phát triển ngược lại: là nuôi tôm càng xanh toàn cái.

Nghiên cứu cho thấy rằng đối với tôm càng xanh, việc nuôi tôm toàn cái là một phương pháp bền vững để sản xuất một vụ tôm thành công và đồng nhất. Quần thể tôm càng xanh toàn cái có kích thước đồng đều và ít hung dữ, phù hợp để phát triển mô hình nuôi quy mô công nghiệp với diện tích nhỏ và mật độ cao.

Quần thể tôm càng toàn cái được tạo ra bằng kỹ thuật di truyền, tác động ngược dòng quá trình sinh sản tạo ra sự thay đổi ở tôm cái sinh sản khiến chúng sinh ra tôm chỉ có giới tính cái. Nhiễm sắc thể xác định giới tính của tôm càng xanh hoạt động theo cách tương tự ở người: có tín hiệu nhiễm sắc thể (nghĩ là nhiễm sắc thể X/Y) được quyết định bởi một cơ quan tạo ra hormone kiểm soát sự phát triển của giới tính đực và cái. Nhưng không giống như ở con người, tôm càng xanh cái cũng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển giới tính của thế hệ tiếp theo.

Sử dụng đặc điểm di truyền giới tính của tôm càng xanh, các nhà khoa học tiến hành lấy một số tế bào từ cơ quan sản xuất hormone ở tôm đực, sau đó tiêm vào tôm cái non, hormone sẽ khiến chúng phát triển thành con đực nhưng về mặt di truyền vẫn là con cái. Giống như tôm đực tự nhiên, chúng có thể giao phối bình thường với những con cái khác, con của các cặp tôm này sẽ phát triển thành tôm cái bất kể chúng mang nhiễm sắc thể nào, quần thể tôm toàn cái có đặc điểm tăng trưởng nhanh, kích thước lớn vượt trội và đồng đều. Kỹ thuật này liên quan đến một số thao tác đáng kể về sinh học, vì vậy sản phẩm có thể không được xem là thuần tự nhiên. Tuy nhiên, không giống như những thực phẩm biến đổi gen, quá trình sản xuất tôm càng xanh giống sinh ra đàn con đơn tính không làm cho vật liệu di truyền tự nhiên của tôm bị ảnh hưởng, vì vậy an toàn khi dùng làm thực phẩm.

Các nhà khoa học cũng sử dụng kỹ thuật tương tự để phát triển công nghệ song song tạo ra tôm giống có khả năng sinh ra tôm toàn đực. Dù là nuôi tôm càng xanh toàn đực hay toàn cái thì quần thể tôm càng xanh đơn tính giúp loại bỏ sự cạnh tranh giữa những con đực, khắc phục các vấn đề tôm hao hụt và tốc độ tăng trưởng chậm. Loại bỏ các tác nhân kích thích các hành vi hung hăng cũng làm giảm căng thẳng, giúp tôm tập trung sử dụng dinh dưỡng cho quá tăng trưởng. Điều này có thể cải thiện sản lượng tới 45%, nghĩa là có thể tăng 50 – 60% thu nhập cho người nuôi.

Lựa chọn nuôi tôm càng xanh toàn đực hay toàn cái còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: hình thức nuôi, trình độ phát triển kỹ thuật hỗ trợ, vốn đầu tư ban đầu… Đánh giá sơ bộ, mô hình nuôi tôm càng xanh toàn đực thích hợp nuôi mật độ thấp, ít đầu tư với hình thức xen canh, quảng canh. Trong khi đó, nuôi tôm càng xanh toàn cái phù hợp mô hình thâm canh, mật độ dày với vốn đầu tư cao hơn.